Crusader Kings 3 review - Lang leve de koning!
Verovert je hart.
In deze Crusader Kings 3 review bespreekt Bruce hoe Paradox Development Studio met dit nieuwe deel de bakens van de grand strategy niche verzet en de poorten van het genre voor het grote publiek opent.
Koning Laurence van Benevento heeft eindelijk zijn koninkrijk in het zuiden van Italië kunnen stichten. Maar dat heeft een zware tol op zijn gezondheid gehad. Laurence is in zijn hart namelijk een goed christen die niet van geweld houdt. Maar een koninkrijk krijg je niet zonder een veldslag in handen. En gaandeweg moesten ook wat lastige dochters van zijn broer zaliger, de vorige heerser, verdwijnen. Laurence is oud en moe. Gelukkig heeft zijn zoon Bartholomeus voldoende steun om hem op te volgen. Bart is een getalenteerde boekhouder, dus hij zal zo goed mogelijk de nieuw verworven koninklijke privileges uitmelken. Bovendien heeft hij een psychopathisch kantje, dus hij zal geen morele stress van een familiale moordpartij ondervinden. Laurence kan alleen maar maar hopen dat zijn scrupuleuze hebzucht niet het einde van Benevento betekent...
Crusader Kings is altijd al de vreemde eend in de grandstrategybijt geweest. In plaats van de een land of natie te leiden, speel je als het hoofd van een adellijke familie - een feodale heerser in het hart van de middeleeuwen die zijn of haar dynastie generatie op generatie in ere probeert te houden. Door die aparte focus waren de twee voorgaande Crusader Kings-games al enkele van de minst toegankelijke games in een al ontoegankelijk genre. Dit nieuwste deel is echter gebruiksvriendelijker dan ooit voor nieuwkomers, zonder ook maar iets aan diepgang in te boeten.
Talloze menu's om te doorploegen en systemen die elkaar op complexe manieren beïnvloeden: dat blijft de hoofdattractie in Crusader Kings 3. Dankzij een vlotte tutorial en vooral het nieuwe tooltipsysteem was de instapdrempel echter nog nooit zo laag. Na twee uurtjes spelen heb je de belangrijkste systemen onder de knie. Bijna elke knop en icoon heeft een tooltip met een korte uitleg om je geheugen op te frissen en daarin gemarkeerde woorden waarop je doorklikt voor meer informatie. Het is een handig en vooral gebruiksvriendelijk systeem waardoor je snel het gevoel van totale controle over de game krijgt. Een fantastische prestatie voor het genre.
Crusader Kings 3 introduceert twee nieuwe systemen om je nog meer in de schoenen van je heerser te plaatsen: Stress en Renown. Net als in de vorige game heeft je personage karaktereigenschappen. Die gaan bijvoorbeeld van een sterk rechtvaardigheidsgevoel tot een onverzadigbare gulzigheid. Ze bepalen je statistieken en de opties om op gebeurtenissen te reageren. Het Stress-systeem maakt die karaktereigenschappen echter nog tastbaarder. Als je een beslissing maakt die tegen je aard ingaat, bouw je stress op. Als de stress een bepaald niveau overschrijdt, krijg je een zenuwinzinking. En die kan dramatische gevolgen hebben. Zo verklapte een van mijn heersers in zijn zinsverbijstering dat hij een maîtresse had. Voor ik het wist was hij als een zondaar bestempeld en zag zijn broer dat als een ideale gelegenheid om aan de paus te vragen om hem te excommuniceren.
Het Stress-systeem beperkt dus op het eerste gezicht je beslissingsvrijheid, maar in de plaats krijg je een extra manier om interessante situaties en verhalen te scheppen. En daar draait het in Crusader Kings 3 uiteindelijk om. Dit is geen grandstrategygame waarin eindeloze veroveringen en militaire conflicten centraal staan, maar wel eentje waarin knotsgekke verhalen zich generatie na generatie opstapelen.
Dat wil echter niet zeggen dat alles wat er met je heerser en je rijk gebeurt simpelweg door willekeur wordt bepaald. Je hebt impact op quasi alle aspecten van je heerschap, van welke gebouwen waar gebouwd worden, de erfenisrechten van adellijke titels, welke religie je aanhangt tot welke technologische vooruitgang je nastreeft. Daarnaast moet je vazallen gelukkig houden en talloze relaties onderhouden. Crusader Kings 3 blijft een grandstategygame door en door, met al het oog voor detail dat je van het genre verwacht.
Het nieuwe Renown-systeem geeft je ook een grip op de levensloop van je personage. Bij de troonsbestijging kies je een van de vijf levenspaden om je in te specialiseren, waarbij dat pad zich vervolgens nog eens in drie wegen opsplitst. Gaandeweg verzamel je ervaringspunten die je in bonussen en unieke acties investeert. Zo krijg je als diplomaat de mogelijkheid om allianties te onderhandelen, zonder dat je een bloedband of huwelijk nodig hebt. Als galante ridder ben je schijnbaar onweerstaanbaar en krijg je goddelijke verleidingstrucs.
Bovendien bepaalt dat levenspad deels welke gebeurtenissen plaatsvinden. Als diplomaat sticht je handelsrelaties of correspondeer je met buitenlandse leiders om vriendschappen te stichten. Of als militair leider komen je ridders je raad vragen, waardoor ze zelfverzekerder gaan vechten of zichzelf sterk gaan overschatten. Wat natuurlijk opnieuw tot grote successen of tragedies leidt. Kortom, het Renown-systeem is een geniale manier om een betere grip te krijgen op de levensloop van je krijger, zonder dat alles saai of voorspelbaar wordt.
Want het is die onvoorspelbaarheid die Crusader Kings 3 zo aanlokkelijk en verslavend maakt. Dit derde deel slaagt er wonderwel in om dit ijkpunt volledig in stand te houden en toch de speler meer controle en toegankelijkheid te bieden. Dit is niet louter een game voor liefhebbers van het grandstrategygenre, maar een die eigenhandig de poorten van het genre voor het grote publiek opent. Iedereen met een liefde voor historische verhalen moet Crusader Kings 3 proberen.
Crusader Kings 3 is vanaf 1 september beschikbaar op de pc.