De opkomst van Call of Duty: De Tweede Wereldoorlog in shooters

Op 4 november 2014 komt Call of Duty: Advanced Warfare uit voor de pc, PlayStation 3, PlayStation 4, Xbox 360 en Xbox One. Nu is het heel gewoon dat er ieder jaar een nieuwe Call of Duty-game uitkomt, maar dat is niet altijd zo geweest. Yvo bekijkt de geschiedenis van de shooter-reeks in aanloop naar Advanced Warfare en schetst hoe de underdog vriend en vijand verraste door een megasucces te worden.

In de jaren rond de millenniumwisseling is het dringen geblazen op de shootermarkt. Toppers als Tom Clancy's Rainbow Six, Half-Life (Counter-Strike inbegrepen), Unreal Tournament, Quake III Arena, Halo en Deus Ex volgen elkaar in hoog tempo op. Het aanbod van first-person shooters is overweldigend. Liefhebbers van het genre komen handen tekort om alles te spelen.

Er ontstaat geleidelijk een nieuwe trend binnen dit overvolle segment. Geïnspireerd door de indrukwekkende oorlogsfilm Saving Private Ryan komen er steeds vaker Tweede Wereldoorlog-shooters voorbij. Vooral Day of Defeat, Battlefield 1942 en Return to Castle Wolfenstein winnen aan populariteit. Het is echter Medal of Honor die nog altijd de onbetwiste koning binnen deze niche is.

Met uitzondering van GoldenEye 007 en Turok: Dinosaur Hunter voor de Nintendo 64, zijn consoles en first-person shooters destijds nog verre van een gelukkige combinatie. Tussen het gros van de futuristische en tactische pc-shooters verrijst in 1999 een buitenbeentje. Medal of Honor is niet alleen een prima first-person shooter voor op de PlayStation, maar valt vooral in positieve zin op door de historische setting van de Tweede Wereldoorlog. Een tweede deel in de serie (Medal of Honor: Underground) laat dan ook niet lang op zich wachten.

Bekijk op YouTube

Het is echter Medal of Honor: Allied Assault die de toon voor toekomstige WOII-shooters zet. Dit komt het beste tot uiting in de missie waarin je als kanonnenvoer Omaha Beach op wordt gestuurd. Daar lig je dan met je neus in het zand, terwijl je strijdmakkers bij bosjes neervallen en de talloze granaatinslagen het Normandische strand in een maanlandschap veranderen. Begeleid door de filmische sfeer en orkestrale muziek waan je jezelf als nooit tevoren in de grote veldslagen van de Tweede Wereldoorlog. Een welkome afwisseling ten opzichte van de geheime infiltratiemissies uit de vorige twee delen.

Het is opmerkelijk dat juist de studio waar Allied Assault tot stand kwam de geboortekamer is van de eerste Call of Duty. De creatieve geesten achter de serie realiseren zich het genre naar nieuwe hoogten te kunnen brengen. Na de lancering van Allied Assault stappen Grant Collier, Vince Zampella en Jason West op bij 2015, Inc. De drie heren richten in 2002 een nieuwe studio op onder de naam Infinity Ward. Ze worden al snel bijgestaan door een team van 22 man. Saillant detail: ze komen allemaal over van 2015, Inc.

Deze ontwikkeling ontgaat Activision niet. Het bedrijf ziet al jarenlang met lede ogen toe hoe concurrent Electronic Arts met Medal of Honor goud in handen heeft. Nu het gros van de makers van de serie er moederziel alleen voor staat, slaat Activision direct toe. De uitgever sluit een lucratieve deal met Infinity Ward en pompt enkele miljoenen in de nieuwe ontwikkelingsstudio. Het team gaat vervolgens direct aan de slag met de zogeheten 'Medal of Honor killer.'

In 2003 maakt Call of Duty dan eindelijk zijn debuut op de pc. Er breekt een spannende tijd aan voor new kid on the block Infinity Ward. Het is alles of niets. Kan de ontwikkelingsstudio de kip met gouden eieren bezorgen waar Activision zo naar snakt? Of gaat het in de strijd roemloos ten onder tegen het wapengekletter van oorlogsveteranen Battlefield 1942 en Medal of Honor: Allied Assault? De eerste kritieken zijn lovend en de game vindt al snel zijn weg naar de bovenste regionen van de verkooplijsten. Maar waarom omarmt de gamescommunity massaal deze underdog?

Infinity Ward heeft met de eerste Call of Duty niet zozeer het wiel opnieuw uitgevonden. Sterker nog, in grote lijnen voelt de game hetzelfde aan als Medal of Honor. Maar meer dan ooit tevoren ben je een sterveling die zich continu in het heetst van de strijd bevindt. Vooral de intense Slag om Stalingrad-missie demonstreert met verve hoe kwetsbaar je als soldaat op het slagveld bent.

Je bent niet meer de lone wolf die op autistische wijze missies afwerkt. Je maakt nu onderdeel uit van een eenheid waarin kameraden komen en gaan. Ook is er niet één verhaallijn, maar kruip je in de huid van een Amerikaanse, Britse én Russische soldaat. Call of Duty blijkt dus vooral realistischer, dynamischer en gevarieerder dan de concurrentie te zijn.

Na de uitbreidingen Call of Duty: United Offensive en Call of Duty: Finest Hour is het tijd voor een waardige opvolger. Op de achtergrond doet zich een mooie kans voor. Microsoft is bezig met de ontwikkeling van de Xbox 360 en is naarstig op zoek naar een sterke lanceringstitel. Voor deze klus wordt het aantal werknemers bij Infinity Ward verdriedubbeld. Daarnaast wordt van de alom gewaardeerde id Tech 3 Engine afscheid genomen en komt de ontwikkelaar met de eigen IW Engine op de proppen. Voor Call of Duty 2 is Infinity Ward dus op volle oorlogssterkte.

De grootste innovatie in Call of Duty 2 is het ontbreken van de oude vertrouwde gezondheidsmeter. Het eeuwig zoeken naar health packs is bij deze verleden tijd. Vanaf nu kleurt het scherm rood en adem je zwaarder bij impacts, maar nemen je krachten automatisch toe naarmate je rust neemt. Dit lijkt nu allemaal erg voor de hand liggend, maar anno 2005 is dit een revolutionaire omslag. Het is weliswaar Halo die dit fenomeen in beperkte mate heeft geïntroduceerd, maar het is Call of Duty 2 die het verder heeft geperfectioneerd en daarmee de trend voor andere shooters heeft gezet.

Voor het derde deel in de serie neemt Activision een opmerkelijke beslissing. Ontwikkelaar Treyarch heeft met Call of Duty: United Offensive en Call of Duty 2: Big Red One zijn strepen verdiend. De uitgever besluit daarom Treyarch aan het werk te zetten met Call of Duty 3. Een sabbatical zit er voor Infinity Ward overigens niet in, want die studio is inmiddels alweer op een daaropvolgend deel gezet.

Met Call of Duty 3 weet Treyarch op het gebied van innovatie weliswaar geen potten te breken, maar doet het precies wat van de studio verwacht wordt: een waardige opvolger produceren. Terwijl Infinity Ward aan een nieuwe engine en game werkt, is Treyarch in de weer geweest met de 'oude' engine. Deze opzet blijkt al snel een succesformule voor Activision te zijn. Met niet één maar twee studio's continu aan het werk, kan de uitgever nu elk jaar een nieuwe Call of Duty in de schappen leggen. Kassa!

Door de immense populariteit van hedendaagse oorlogsvoering in Call of Duty: Modern Warfare (waarover in een later artikel meer) lijkt de Tweede Wereldoorlog een afgesloten hoofdstuk in de reeks te zijn. Ondanks dat de historische setting behoorlijk uitgekauwd is, komt Treyarch nog één keer met een Tweede Wereldoorlog-shooter. Het vechten in de Pacific in Call of Duty: World at War blijkt leuker dan verwacht. Vooral de rentree van de vlammenwerper blijkt een gouden zet te zijn. Als nooit tevoren voelt complete dorpen en manschappen in de as leggen zo duivels goed aan.

Dat de jongens van Treyarch meer dan alleen kopiëren en plakken kunnen, blijkt ook uit de toevoeging van Nazi Zombies: de eerste coöperatieve modus in de serie. Samen met vier vrienden schiet je massa's in nazi-outfit gehesen ondoden aan gort. Het heeft vrijwel niks met de Tweede Wereldoorlog te maken, maar het is vooral ontzettend chaotisch en verslavend. Dat blijkt, want de verkoopcijfers van Call of Duty: World at War doen niet onder aan die van Call of Duty 4: Modern Warfare. De populaire modus is dan ook sindsdien teruggekeerd in beide Black Ops-delen.

Hoe zit het trouwens ondertussen met de Medal of Honor-serie? Die kan allang niet meer op tegen de overweldigende oorlogspropaganda van de populaire Call of Duty-games. Infinity Ward heeft in slechts een paar jaar tijd de Call of Duty-serie op de kaart gezet, maar ook Treyarch heeft zijn steentje bijgedragen aan dit succes. Nadat Medal of Honor: Warfighter in 2012 de grond in werd geschreven door critici en de verkoopresultaten tegenvielen, stopte Electornic Arts de serie na meer dan tien jaar in de ijskast. Sindsdien is er niets meer van vernomen en focust de uitgever zich volledig op Battlefield, een shooterserie die het overigens wel erg goed doet.

Binnenkort volgt het tweede deel van de geschiedenis van de Call of Duty-serie. Hierin wordt definitief afscheid genomen van het Tweede Wereldoorlog-thema in de serie en gaan de ontwikkelaars een nieuwe era in. Call of Duty groeit niet alleen uit tot de aanvoerder binnen het shootergenre, maar wordt zelfs een van de bestverkopende spelreeksen in de gamesindustrie. Succes kent echter ook zijn prijs. Wat dat is, lees je binnenkort.