Game-industrie snoert stemacteurs de mond
Spreken is zilver, zwijgen is goud.
Games maken is hard labeur. Scenaristen schrijven het script, grafische artiesten ontwerpen artwork en programmeurs maken er uiteindelijk een game van. Maar soms hebben game-ontwikkelaars extern talent nodig om een game af te werken. Zo spreken professionele stemacteurs de stemmen van de personages in. Maar de samenwerking tussen stemacteurs en ontwikkelaars zit al een tijdje in het slop.
Voor gamers lijkt het een droomjob om stemmen in games in te spreken, maar veel stemacteurs geven aan dat hun vak vaak onderschat wordt. Zo ook de Amerikaanse stemacteur Wil Wheaton, die op zijn blog een doorsnee werkdag van een stemacteur omschrijft. Daaruit blijkt dat voice-overs doen geen pretje is. Stemacteurs moeten dezelfde lijnen een aantal keren brengen. Dat moeten ze telkens net ietsje anders doen, zodat ontwikkelaars meerdere opties hebben om uit te kiezen. Bovendien moeten stemacteurs veel schreeuwen, waardoor hun stem vermoeid raakt en op lange termijn schade oploopt. Ten slotte verwachten ontwikkelaars ook dat stemacteurs meewerken aan de motion capture. Dat is de technologie die ervoor zorgt dat geanimeerde figuren in films en games levensecht lijken. Die lichamelijke inspanning komt dus nog eens bovenop het vocale werk, en is niet zonder risico.
Maar Wheaton is niet in de pen gekropen om het grote publiek over zijn vermoeiende werkdagen te vertellen. De aanleiding voor zich blogbericht was de stakingsoproep die de Amerikaanse vakbond voor artiesten SAG-AFTRA in september 2015 naar stemacteurs stuurde. De vakbond had in februari en juni 2015 namelijk met ontwikkelaars over betere voorwaarden voor stemacteurs onderhandeld. Daarin kwamen onder andere de intensieve voice-over- en motion capture-sessies aan bod, die Wheaton beschreef. Voor het eerste wil de SAG-AFTRA een bijkomende vergoeding, en voor het tweede eist de vakbond de aanwezigheid van een stuntcoördinator bij de opnames.
De SAG-AFTRA wil ook meer transparantie. Ontwikkelaars gebruiken namelijk vaak codenamen om te verhinderen dat details van hun nieuwe gameprojecten zouden lekken. De stemacteurs beschikken bijgevolg over weinig informatie als ze auditie gaan doen. Ze krijgen slechts een vage omschrijving van het project en het personage dat ze moeten inspreken. Dat daar problemen van komen, werd in december 2015 duidelijk toen de Amerikaanse ontwikkelaar Naughty Dog een trailer van zijn nieuwste game Uncharted 4: A Thief's End lanceerde. Daarin is te zien hoe het hoofdpersonage Nathan Drake afgeranseld wordt door de antagoniste Nadine Ross, een zwarte vrouw. Toen bleek dat haar stem door de blanke stemactrice Laura Bailey verzorgd werd, brak de hel los.
Bailey wist bij haar auditie niet dat ze een zwart personage zou inspreken. "Het personage-overzicht dat ik kreeg, bevatte geen afbeelding of omschrijving van het uiterlijk", zo schrijft Bailey in een open brief op Twitter, "om de eenvoudige reden dat het design nog niet bestond. Ik wist alleen dat Nadine een sterke en intelligente vrouw met een Zuid-Afrikaans accent was." Of de polemiek die daarna ontstond al dan niet terecht is, is een andere discussie. Maar het staat vast dat meer transparantie noodzakelijk is om op dergelijke gevallen te anticiperen.
Ten slotte wil de SAG-AFTRA nog iets cruciaals verkrijgen: royalty's. Net zoals 'gewone' acteurs delen in de winst van 'hun' film, zo willen stemacteurs ook royalty's krijgen als een game goed verkoopt. Maar dat zorgt voor heel wat wrevel in de game-industrie. De hashtag #PerformanceMatters die stemacteurs op Twitter gebruiken om hun punt aan te halen, schiet bij veel ontwikkelaars in het verkeerde keelgat. Zij vinden het niet eerlijk dat stemacteurs, die relatief gezien weinig tijd in een game investeren, de vruchten plukken van het werk waar het ontwikkelteam maandenlang bloed, zweet en tranen in gestoken heeft. Om een totale breuk tussen ontwikkelaars en stemacteurs te vermijden, heeft Wheaton uiteindelijk zijn blog geschreven. Daarin zegt hij de bezwaren van de ontwikkelaars te begrijpen, maar breekt hij ook een lans voor zichzelf en zijn collega's door de moeilijkheden van de job van een stemacteur te omschrijven.
Maar een overeenkomst tussen stemacteurs en ontwikkelaars lijkt nog lang niet in zicht. De eisen van de SAG-AFTRA zijn aan dovemansoren gezegd. Bovendien hebben de ontwikkelaars zelf nog een paar eisen. Zo willen ze stemacteurs een boete van 2500 dollar opleggen als die te laat komen of "niet aandachtig zijn tijdens de diensten waarvoor ze betaald worden". Dat betekent dus dat een stemacteur een boete kan krijgen voor alles waarvan een ontwikkelaar vindt dat het van onoplettendheid getuigt: eens te veel naar de telefoon grijpen of naar het toilet gaan kan nefast zijn. Het valt dan ook niet te verwonderen dat 96,5 procent van de stemacteurs instemt met de stakingsoproep van de SAG-AFTRA. Onder hen zijn onder andere Wil Wheaton en Jennifer Hale, een van de meest iconische stemmen in de game-industrie. Zij is onder andere bekend als de vrouwelijke Commander Shepard in de Mass Effect-reeks.
Meer dan een half jaar na de aankondiging van de staking heeft die echter nog steeds niet plaatsgevonden. Over eventuele ontwikkelingen in de gesprekken lost de SAG-AFTRA geen woord. "Zolang de onderhandelingen aan de gang zijn, doen wij geen mededelingen aan de pers", antwoordt vertegenwoordigster Jill King me per e-mail. Maar de tijdlijn die de SAG-AFTRA sinds de stakingsoproep bijhoudt, voorspelt niet veel goeds. De laatste update van 5 februari verraadt dat de onderhandelingen nog steeds in het slop zitten. De stemacteurs zullen zich dus enkel hoorbaar kunnen maken door hun stem niet te laten horen.