GOTY 2017 - In Wolfenstein 2 zijn nazi's niet de grootste vijand
De onderliggende boodschap.
Met 2018 voor de deur mag je bijna alweer het laatste blaadje van je scheurkalender trekken, maar niet zonder eerst met een opgewekt gevoel naar de afgelopen twaalf maanden terug te kijken. Dit jaar kent namelijk enkele ijzersterke games die de redacteurs van Eurogamer Benelux met alle liefde nog een keer in het zonnetje zetten. In dit artikel graaft onze Johnny dieper in de maatschappelijke context van Wolfenstein 2: The New Colossus.
Let op! Dit artikel bevat spoilers.
In mijn Wolfenstein 2: The New Colossus review ga ik niet op de politieke discussie in die er over de game is ontstaan. Je oordeelt immers over de inhoud en niet over de controverse die een gekozen thema mogelijk veroorzaakt. Sowieso is de ophef voor mij moeilijk te begrijpen. Moreel gezien zijn nazi's namelijk niet te verdedigen. Hun misdaden tegen de mensheid en ideologie maken hen wereldvreemd voor mij. Er is geen ambiguïteit in hun kwaadaardigheid en daarom zijn ze ideaal kanonnenvoer. Daarnaast staat de Wolfenstein-serie al ruim dertig jaar in het teken van nazi's vermoorden, dus waarom is dat nu ineens een probleem?
Dat komt omdat de wereld waarin wij leven de laatste jaren erg veranderd is. Vooral in de Verenigde Staten heerst er heel wat sociale onrust. Extreemrechts is aan een opmars bezig en extreemlinks slaat door met hun 'safe spaces' en iedereen een slachtofferrol aansmeren. Bethesda's marketingcampagne om nazi's in het gezicht te slaan en Amerika nazivrij te maken krijgt dan ook heel wat kritiek te verduren. Neonazi's voelen zich gediscrimineerd en fictieve nazi's horen blijkbaar ook rechten te hebben. Zelfs de beschrijving van de moeilijkheidsgraden beschouwen sommigen als denigrerend. Het hele idee dat het thema van de game controversieel is, vind ik op zichzelf al verontrustend genoeg.
Al die commotie leidt echter af van het feit dat de game wel degelijk wat te vertellen heeft. Dat nazi's slecht zijn, is een gegeven dat niet wordt betwist. Sterker nog, er wordt alles aan gedaan om dat duidelijk te maken. Denk daarbij aan de openingsscène waarin B.J. Blazkowicz door Frau Irene Engel vernederd wordt met het afgehakte hoofd van zijn vriendin Caroline Becker. In iedere scène steelt ze met haar sadisme de show en dat maakt haar een personage dat je met liefde haat. Vergeet ook niet hoe krankzinnig Adolf Hitler zich gedraagt wanneer je bij hem voor zijn nieuwste film op auditie komt. De nazi's worden opzettelijk op een uiterst overdreven manier als slecht afgeschilderd, waardoor je nooit een seconde berouw over hun dood voelt.
Dat is maar goed ook, want er sterven heel wat nazi's in B.J. Blazkowicz' poging om een opstand te organiseren. Nazi's zijn echter niet het grootste obstakel om dat voor elkaar te krijgen. De bevolking van bezet Amerika motiveren is de echte uitdaging en daar ligt dan ook de werkelijke boodschap van de game. De ware vijand zijn niet de nazi's, maar inschikkelijk en gewillig blank Amerika. Op B.J. Blazkowicz' bonte gezelschap na merk je nauwelijks weerstand tegen de bezetter. Hoewel niet iedereen even enthousiast is, tref je een land aan dat op zijn minst medeplichtig aan het nieuwe bewind te noemen is. Wolfenstein 2: The New Colossus schetst een Amerika dat zijn mensen en principes in de steek heeft gelaten voor de nazibelofte van een arische toekomst.
Rip, de vader van B.J. Blazkowicz, is daar een schoolvoorbeeld van. Gedurende een aantal flashbacks leer je dat zijn bedrijf faalt en hij niet bereid is om daar zelf de verantwoordelijkheid voor te nemen. Zijn frustraties viert hij bot op B.J. Blazkowicz en diens moeder. Alles is de schuld van minderheden, en het feit dat zijn zoon met een donker meisje gezien is, gooit alleen maar olie op het vuur. Wanneer je hem later terugziet, is hij dolblij met de komst van de nazi's. Nu hij niet meer met minderheden hoeft te concurreren is zijn bedrijf een enorm succes. Hij verlangt dat de nazi's zijn Amerika weer groot maken. Daar moet echter wel één prijs voor betaald worden, en dat is genocide.
Er zitten heel veel van dat soort voorbeelden in de game. Je komt brieven tegen of je hoort gesprekken van Amerikanen die nog steeds relatief normale levens leiden. Zo kijkt een moeder trots naar een parade terwijl ze erover opschept dat haar zoon zich bij het nazileger heeft aangesloten en hoor je tieners enthousiast over hun lessen Duits praten. Ontwikkelaar MachineGames probeert duidelijk te maken dat bevoorrecht wit Amerika bereid is heel wat op te geven om hun suprematie veilig te stellen en de schuld bij anderen te leggen. Net zoals in de echte wereld wordt er ingespeeld op angst en haatgevoelens om te verdelen en te overheersen.
Met de vinger wijzen is natuurlijk altijd gemakkelijk, maar vergeet niet dat de geschiedenis zich vaak herhaalt. Zo kon Adolf Hitler door een samenloop van omstandigheden ook de macht grijpen en kijk hoe prijs daar uiteindelijk voor betaald is. Het gaat er verder niet om of je het met de boodschap eens bent of niet. Het gaat om het totaalplaatje. B.J. Blazkowicz strijdt met zijn memorable groep niet alleen voor vrijheid, maar vooral tegen onverdraagzaamheid en voor een wereld waarin medeplichtigen even schuldig zijn. In de realiteit gaan we dat waarschijnlijk nooit voor elkaar krijgen, maar laten we dat in Wolfenstein 2: The New Colossus wel doen. Als dat geen mooie kerstgedachte is om het jaar mee af te sluiten, dan weet ik het ook niet meer.