Retrofiel - Doom is de grondlegger van de FPS

Vroeger, toen alles beter was... Toen je nog met computers en kabels moest slepen om tegen je vrienden te kunnen spelen. In Retrofiel gaat een van de redacteurs van Eurogamer Benelux terug naar de goede oude tijd. Met het oog op het vijfentwintig jarige jubileum van Doom blikt Johnny terug op het eerste deel uit de serie.

Daar sta je dan als tienjarig ventje in de supermarkt. In mijn handen heb ik het nieuwste nummer van de Power Unlimited. Zoals altijd blader ik er even doorheen, terwijl mijn moeder de boodschappen doet. Ineens zie ik de review van de originele Doom staan. De screenshots toveren direct een glimlach op mijn gezicht. Demonen, bloed en grof geweld. Ik ben gelijk verkocht en ja, ik ben er vroeg bij. Maar helaas voor mij komt de game exclusief op de pc uit en die hebben we thuis niet staan.

Opgeven komt echter niet in mijn woordenboek voor. Geen van mijn vrienden heeft een pc, maar dat verandert zodra ik in de stad naar de middelbare school ga. Daar leer ik iemand kennen wiens ouders wel een pc met daarop Doom hebben staan. Opportunistisch als ik ben, grijp ik mijn kans om ondanks de verre fietsreis een keer na schooltijd bij hem te gaan spelen. Uiteraard beginnen we met onschuldige games op de Super Nintendo of Mega Drive. Maar zodra zijn ouders ons alleen laten, zetten we stiekem de pc aan en starten we Doom op.

Ik start in een kamer. De map blijkt Hangar te heten. Voor me op de grond ligt een plas met bloed en ledematen. Het nummer At Doom's Gate knalt uit de speakers. Het duurt niet lang voordat ik de eerste vijand met mijn pistool overhoop schiet. Het levert me een shotgun op. Terwijl ik dieper de basis binnendring, laat ik niets in leven. Ieder hoekje wordt verkend, elk geheim wordt onthuld. De game is snel en speelt ontzettend vloeiend. De wereld lijkt wel 3D en ik denk bij mezelf: "dit is net echt!". Ik wil niet stoppen met spelen, maar we horen zijn vader de trap opkomen.

Nu weet ik het zeker, ik moet een pc hebben. Mijn ouders zijn echter tuinders en zien er het nut niet van in. Mijn onuitputtelijke charme gaat mij hier niet helpen. Ik heb een troefkaart nodig. Vindingrijk als ik ben, bedenk ik de perfecte invalshoek. Ze zijn namelijk erg streng wat school betreft en hechten veel waarde aan een goede opleiding. Tijdens het avondeten leg ik ze uit dat steeds meer huiswerk op de pc gedaan moet worden. Typemachines volstaan niet meer. Daarnaast is er nu iets nieuws, namelijk 'het internet'. Hier kun je dingen opzoeken die je helpen bij je huiswerk.

Vier jaar na de initiële release van Doom sta ik met mijn vader in de Dixons. Die arme man moet bijna een nier verkopen voor een Pentium II met 32 MB geheugen, Ati Rage videokaart en harde schijf van maar liefst 2,6 GB groot. Binnen een maand heb ik kabelinternet en de volledige Doom-collectie in huis. Huiswerk heb ik er nooit op gemaakt. In de jaren ervoor heb ik letterlijk de disc van de PlayStation-versie van Doom kapot gespeeld. Maar de besturing was vreselijk. Er was ook geen optie om je voortgang op te slaan, want dat werkte nog met wachtwoorden voor de verschillende levels. Nu ik eindelijk de pc-versie heb, kan het echte werk beginnen.

Doom mag inmiddels wel vier jaar oud zijn, maar de community is springlevend. Ik ontdek al gauw Doomworld.com. Een toepasselijke naam, want er gaat een wereld voor me open. Nieuwe maps, mods en source ports houden me aan het scherm gekluisterd. Hogere resoluties, nieuwe effecten en krankzinnige maps zorgen ervoor dat de game fris blijft. Vooral The Darkening Episode 2 mod heeft een blijvende indruk gemaakt. Het duurt niet lang voordat ik zelf over mijn eigen maps droom en als gevolg daarop met een editor aan de slag ga. Er is niet veel uitgekomen, behalve een liefde voor design. Iets waar ik tot op de dag van vandaag nog steeds mee bezig ben.

Dat Doom een diepe indruk op mij heeft achtergelaten, mag duidelijk zijn. Maar de game zijn erfenis is veel groter dan dat. Toen de game uitkwam, is het in de jaren erna uitgegroeid tot een wereldwijd fenomeen. Het was de eerste shooter die door miljoenen mensen gespeeld werd. De game werd zo groot dat zelfs Microsoft-topman Bill Gates zich in de game liet plaatsen om zo Windows 95 te promoten. Het geweld in de game zorgde voor verhitte discussies over het effect op tieners. Dit werd vooral aangewakkerd door de schietpartij op de Columbine High School. De schutters waren grote fans van Doom en hadden zelfs maps voor de game gemaakt. Een discussie die helaas nog steeds actueel is.

Doom was niet de eerste shooter, maar staat wel bekend als de grondlegger van het genre. Alles wat ook maar enigszins op de shooter leek, werd per definitie een Doom-cloon genoemd. Het genre zoals we het nu kennen, bestond simpelweg nog niet. Doom was ook niet de eerste game met een multiplayergedeelte of de eerste game die modders aanmoedigde. Wat de game vooral deed, was een flinke technologische stap vooruit zetten en innoveren. Veel gameplayelementen die we nu als standaard beschouwen, zoals Deathmatch en modden, zijn in Doom geïntroduceerd. Grote shooters zoals Call of Duty of Destiny volgen nog steeds dezelfde structuur en bevatten in de basis nog steeds dezelfde wapens.

Maar de echte nalatenschap van Doom is dat het voor eerst mensen op zo'n grote schaal bij elkaar bracht om de game te spelen. De multiplayer was extreem populair. Voordat het over het internet werkte, sleepten mensen hun pc's naar elkaar toe om de eerste LAN-parties te organiseren. Op sommige kantoren was het zelfs zo erg dat de game verboden werd, omdat het een negatief effect had op de productiviteit en het netwerk. Het competitieve aspect toonde de gamesindustrie dat er een grote markt was voor multiplayergames. Wat zich vandaag de dag uit in multiplayer only games, e-sports en netwerken zoals Xbox Live en PlayStation Network.

Doordat Doom zijn engine en assets zoals textures met opzet apart hield, konden mensen de game makkelijk aanpassen. Dit zorgde ervoor dat Doom de eerste game was met een grote modding community. Het gaat te ver om te zeggen dat Doom aan de basis stond van de huidige indie-scene. Maar dat neemt niet weg dat de game mensen er wel bewust van heeft gemaakt dat iedereen dingen kan maken. Dat gebruikers ook ontwikkelaars kunnen zijn. Veel grote namen in de industrie zijn begonnen met het maken van eigen content voor verschillende games. Dus voor mij is Doom de game die mensen bij elkaar bracht als nooit tevoren. Met als resultaat dat gaming, zoals wij dat momenteel kennen, zonder twijfel door Doom gevormd is.