Retrofiel - In Dungeon Keeper is het goed om slecht te zijn

Vroeger, toen alles beter was... Toen Bullfrog Productions nog jaarlijks pareltjes van games afleverde. In Retrofiel gaat een van de redacteurs van Eurogamer Benelux terug naar de goede oude tijd. Met het oog op het twintigjarige jubileum van Dungeon Keeper blikt Johnny terug naar misschien wel beste game van de ontwikkelaar.

Eerder schreef ik een Doom Retrofiel waarin ik uitleg hoe ik mijn ouders dankzij sluwe manipulatie heb overtuigd om een pc aan te schaffen. Terwijl mijn vader zijn bankrekening plundert in de Dixons, voel ik mij onverschrokken door het reeds behaalde succes. Ik besluit mijn geluk te beproeven en pak de doos van Dungeon Keeper uit het winkelrek. Ik loop naar mijn vader toe en vraag hem: "Als we dan toch eindelijk een pc halen, hoort daar dan ook niet een game bij?" Eventjes vatten zijn ogen vlam, maar hij sputtert niet tegen. Ik maak mezelf wijs dat hij mijn ongekende brutaliteit stiekem wel waardeert. Het is echter waarschijnlijker dat ik zijn wilskracht heb gebroken met mijn eindeloze gezeur.

Thuis aangekomen sluit ik de pc aan en installeer ik Dungeon Keeper. Als je denkt dat ik bij toeval deze game uit het winkelrek heb gepakt, dan heb je het goed mis. Dungeon Keeper is namelijk het nieuwe geesteskind van Peter Molyneux en zijn legendarische studio Bullfrog Productions. Het is een tijd waarin de beste man bekend staat om zijn werk aan klassiekers zoals Populous, Syndicate, Magic Carpet en Theme Park. Van overdrijven en loze beloftes is nog helemaal geen sprake. Daarnaast heeft de game een unieke invalshoek. Door de rollen om te draaien wordt het fantasy genre volledig op de hak genomen. Slecht zijn is goed en het is aan jou om aan al dat walgelijk schattige gedoe een einde te maken.

Dat is echter niet het enige aspect waarin Dungeon Keeper zich onderscheidt. Het is namelijk een unieke mix tussen een RTS en een managementgame. Een combinatie die tot op de dag van vandaag niet is geëvenaard. Aan de ene kant heb je een lineaire campaign met missies waarin je telkens een kerker uitbouwt, grondstoffen verzamelt, eenheden werft en uiteindelijk de vijand verslaat. Aan de andere kant heb je geen directe controle over je eenheden. Je kunt ze immers niet bouwen, maar je moet ze lokken. Daarvoor heb je een aantrekkelijke kerker nodig die aan het eisenpakket van ieder wezen voldoet. In het begin is dat nog vrij eenvoudig, maar hoe meer je er lokt, hoe groter de kans op conflict wordt. Je hebt er dan ook je handen vol aan om al die prima donna's tevreden te houden.

Van al je wezens verdient de Horned Reaper het meest een speciale vermelding. In de intro van de game maakt hij al een spetterende entree, maar het is pas wanneer hij je kerker bezoekt dat je echt merkt dat hij de grootste psychopaat van het gezelschap is. De Horned Reaper is de belichaming van pure woede, meedogenloosheid en onvoorspelbaarheid. Alles maakt hem kwaad. Als je hem niet op tijd betaalt, er te weinig kippen zijn of hij zich gewoon verveelt, ligt je kerker al snel bezaaid met je eigen wezens. Het is een beetje alsof de meest verwende ster ter wereld in jouw hotel verblijft. Een grote eer maar tegelijkertijd ook een enorme hoofdpijn.

Je begint iedere missie met een kamer dat als het hart van jouw kerker fungeert. Zodra die wordt vernietigd, is je opdracht mislukt. Daarnaast heb je een handjevol Imps die alles voor je uitgraven en vijandelijke ruimtes kunnen overnemen. Je zorgt er als eerste voor dat je kerker in verbinding komt te staan met een portaal zodat wezens je kunnen bereiken. Daarna ga je op zoek naar goudaders om je schatkist te vullen en begin je de eerste kamers te bouwen. Vroege eenheden zoals de Beetle, Fly en Spider hebben weinig eisen qua ruimtes. Maar naarmate je kerker groeit, moet je met steeds meer zaken rekening houden. Een bibliotheek moet niet naast een luidruchtige workshop liggen en je kippenhok kan het best dicht bij de verblijfplaats van je hongerige wezens staan.

Dat aspect wordt verder uitgediept als je het gedrag van de wezens meeneemt in je ontwerpbeslissingen. Bile Demons zijn sterk, maar ook dik en groot. Ze eten een enorme hoeveelheid kippen en hebben een hekel aan dunne skeletten. Die twee een verblijfplaats laten delen betekent dat ze iedere keer direct met elkaar op de vuist gaan. Aparte verblijfplaatsen bouwen is sowieso verstandig, maar je kunt ook nog terugvallen op je cursor (in de vorm van een hand). Daarmee pak je wezens op om ze bij een gevecht uit elkaar te halen of in bijvoorbeeld de trainingsruimte aan het werk te zetten. Indien je onderdanen gecorrigeerd moeten worden, kun je ze ook een 'corrigerende tik' verkopen. Een beetje zoals ik mij voel wanneer Carl en Bert mijn teksten nakijken. Dat alles wordt ondersteund door uitstekende geluidseffecten en een passende voice-over.

Zodra je onderdanen je vlakke hand hebben leren vrezen en je kerker als een geoliede machine draait, is het tijd om je op de vijand te richten. Soms is dat een concurrerende Dungeon Keeper, maar meestal zijn het die weerzinwekkende goeierikken. Het voordeel is dat zij jou aanvallen en je over een breed arsenaal aan inventieve vallen en spreuken beschikt. Met de Boulder Trap rolt er een enorme steen over de ongelukkige vijanden heen, net zoals in de film Raiders of the Lost Ark. Je kan de vijand ook ziek maken met de Disease spreuk, dat zich langzaam onder hun troepen verspreid en hun gezondheid aantast. Regel je het liever zelf, dan gebruik je Possession om een wezen over te nemen en in first-person mee te doen. Gevangenen genomen vijanden kun je martelen of laten wegrotten in je gevangenis. Dungeon Keeper heeft lak aan de Geneefse Conventies en brengt daadwerkelijk het beste in je naar boven.

Het is dan ook doodzonde dat Electronic Arts de serie volledig de nek heeft omgedraaid. De game kreeg twee jaar later nog wel een vervolg, maar het derde deel is tijdens de ontwikkeling geannuleerd en Bullfrog Productions werd niet lang daarna opgeheven. De serie kreeg in 2013 nog een nieuw deel in de vorm van Dungeon Keeper Mobile, maar dat zijn dan ook alle woorden die ik aan die game wens vuil te maken. De indie game War for the Overworld komt nog het dichts bij de originele Dungeon Keeper-formule in de buurt en is voor iedere fan een aanrader. Het spreekt boekdelen dat twintig jaar na de release de game nog steeds op een eenzame hoogte staat. Als je ogen niet gaan bloeden van de pixelbrij, koop je voor de prijs van twee biertjes de game op Gog.com. Je zult dan snel beseffen dat de bekende uitspraak 'vroeger was alles beter' in sommige gevallen ook gewoon waar is.