Retrofiel - Waarom we Unreal Tournament nooit mogen vergeten
Godlike.
Vroeger, toen alles beter was... Toen je nog intens blij was met downloadsnelheden van een paar honderd kilobits per seconde. In Retrofiel gaat een van de redacteurs van Eurogamer Benelux terug naar de goede oude tijd. Unreal Tournament bestaat twintig jaar, dus hoog tijd voor Yvo om nog eens terug te blikken op het summum van de arena shooter.
"Als je een echt wapen in je handen had, had je me nu neergeschoten." Mijn moeder reageerde een tikkeltje cynisch nadat ze mijn kamer binnenstormde en ik haar opgeschrikt en behoorlijk fel aankeek. Ze had al een keer of vier geroepen dat het avondeten klaarstond, maar tevergeefs - ik ging te veel in Unreal Tournament op. Mijn Rampage zette ik hoe dan ook aan de keukentafel voort. In no-time schrokte ik als een uitgehongerde wolf mijn eten naar binnen en snelde ik weer naar mijn pc. Zoals wel vaker in die periode. Nog sorry daarvoor, mam, maar Unreal Tournament had me in zijn ban.
Hoewel de onverzadigbare honger naar een game een tijdloos fenomeen is, zag het gamelandschap er twintig jaar geleden heel anders uit. First-person shooters ontwikkelden zich in rap tempo, waarbij de blokkerige sprites inmiddels voor driedimensionale polygonen waren ingeruild. De FPS was het domein voor gamers met een Pentium-pc aangezien fraggen op de console nog behoorlijk in de luiers zat. Tot groot genoegen van je ouders of zusje kaapte je dankzij ISDN niet meer de telefoonlijn, maar multiplayer was wel iets wat je vooral op een LAN-party deed. En Halo, Battlefield of Call of Duty? Dat waren nog slechts gedachtenspinsels. Goh, opa, vertel nog eens wat over vroeger.
Toch werd in deze periode het fundament gelegd voor talloze competitieve shooters zoals we die nu kennen. De arena shooter is een niche die rond de eeuwwisseling een korte maar krachtige piek kende. Met klotsende oksels en een hartslag van honderdtachtig slagen per minuut schiet je in futuristische maps op alles wat ademt. Strafejumpend kogels, lasers en raketten pareren is daarbij een tweede natuur. "Violence, speed, momentum", zoals een besnorde streamer regelmatig oreert. Voeg daar "adrenaline" aan toe en je hebt alle pilaren die het subgenre dragen. Of Unreal Tournament de allereerste arena shooter is, laat ik in het midden. Of Unreal Tournament de term twitch shooter waardig is, staat echter buiten kijf.
De absolute nemesis van Unreal Tournament in die dagen was Quake 3 Arena. Al snel was de hamvraag op menig forum: welke van de twee is de beste? Mijn voorkeur is natuurlijk zo helder als de plasmastraal uit een ASMD Shock Rifle. Toch laat ik in die krachtmeting de doos van Pandora liever verzegeld. Wat beide games duidelijk gemeen hebben, is dat het eervolle shooters zijn. Geen overpowered Chopper Gunner killstreaks à la Call of Duty: Modern Warfare. Geen laffe Spitfire-bombardementen à la Battlefield 5. Het is mano a mano waarbij de speler met de onwrikbaarste aim en snelste reflexen de lijsten aanvoert. Er is geen plaats voor willekeur en andere arbitraire bullshit. In arena shooters draait het louter om skills.
Maar terug naar Unreal Tournament... Gewapend met een Enforcer en flinke dosis branie begin je elke match zo snel mogelijk te stacken. In tegenstelling tot menig battle royale-shooter vind je alle wapens, ammunitie, armor, health packs en power-ups op vaste plekken in de map. Dankzij routine weet je precies waar en wanneer je de beste pick-ups kunt vinden. De spawn-plekken van de felbegeerde Damage Amplifier en Redeemer zijn echter ook ideale mierenlokdoosjes voor zwermen fragvoer. Wie alle belangrijke locaties en elke route daarnaartoe naadloos kan vinden, heeft duidelijk de kaarten in de hand. Domineer de map door overal te zijn en nergens wat over te laten. (Map)kennis is macht.
Net als op de werkplaats ben je ook in Unreal Tournament niks zonder gereedschap. Qua tools zit het in de game wel goed. Zo heeft bijna elk wapen twee fire modes, wat twintig jaar geleden vrij uniek was. Twee voor de prijs van één dus. Menig arena shooter is een Rocket Launcher-feestje, maar in UT99 is de Flak Cannon voor mij de gangmaker. Als primary pomp je namelijk een cluster van granaatscherven in iemands gezicht. De secondary hanteer je dan weer als granaatwerper, waarmee je in een prachtig boogje explosieve projectielen op neurotisch bunnyhoppende vijanden afvuurt. Oh zoete Flak Cannon met je bipolaire dodelijkheid, wat hebben we samen veel plezier beleefd.
De reden dat Unreal Tournament zo ongelooflijk lekker speelde, is natuurlijk te danken aan het team van bijzonder getalenteerde mensen binnen Epic Games, waaronder Tim Sweeney en Cliff Bleszinski. Toch verdient vooral Steve Polge, de man achter de eerste multiplayerbot ooit (Reaper in Quake 2) de loftrompet. De bots in Unreal Tournament zijn namelijk van de buitencategorie. Je hebt het hier niet over stuntelige schietschijven die alleen maar ergernis opwekken, maar over een geloofwaardig substituut voor spelers van vlees en bloed die afhankelijk van je niveau prima weerstand bieden. Sterker nog, van eindbaasbot Xan op skill level Godlike word ik 's nachts nog steeds zwetend wakker. In het era voor het kabelinternet stond online gaming nog redelijk in de kinderschoenen, maar dankzij de slimme bots kon je naar hartelust offline knallen.
Ook geluid speelt een belangrijke rol in Unreal Tournament. Een kill maken is in het gros van shooters net zo doorsnee als het afrekenen van je boodschappen. Wanneer je echter een diabolische 'Godlike' of 'M-M-M-Monsterkill' door je speakers hoort galmen, kan zelfs het grootste ijskonijn niet een triomfantelijk gevoel onderdrukken. Het is dan ook niet gek dat UT's baanbrekende announcer sounds nog steeds op menig server voor killstreaks gebruikt worden. Ook de bigbeat-achtige soundtrack is een lofuiting waard. De song Foregone Destruction in de map Facing Worlds, gemaakt door de Nederlander Michiel van den Bos, is nog steeds een van mijn favoriete gamesoundtracks aller tijden. Begeleid door een symfonie van wapengekletter, killstreaks, taunts en opzwepende muziek is Unreal Tournament dus ook een auditief fragfeest. Geef die volumeknop gerust een slinger.
Al met al was de eerste Unreal Tournament een unaniem belachelijk groot succes. Dat leidde tot een aantal geslaagde opvolgers op zowel pc als console. Toch is er sinds het desastreuze Unreal Tournament 3 uit 2007 geen UT-game meer uit de koker gekomen. Nog pijnlijker: Epic Games trok eind vorig jaar definitief de stekker uit de ontwikkeling van Unreal Tournament (4). Als je weet dat het volledige team fulltime in de goudmijnen van Fortnite en de Epic Games Store werken, is dat vergeeflijk opportunisme. En wie weet krijgt de gamestudio in de toekomst last van inkeer. De parallellen met Valve en Half-Life 3 zijn echter groot. Als je kunt rekenen, reken dan maar op niets.
Is Unreal Tournament daarmee een vergeten relikwie uit het verleden waarover nagenoeg niemand zich bekommert? Dat zou een wel erg pessimistische conclusie van dit retrospectief zijn. Mijn warme herinneringen aan de gloriedagen van arena shooters in het algemeen en Unreal Tournament in het bijzonder blijven namelijk fier overeind staan. Daarnaast is er een gratis speelbare prealfaversie voor wie de verleiding van nostalgie niet kan weerstaan. Een kleine community van gamers en modders houdt de hoop op een volwaardige release zelfs levend. Uitstel van executie? Ongetwijfeld. Valse hoop? Absoluut. Maar zolang oldtimers Doom, Quake en Wolfenstein nog steeds van zich laten horen, is een nieuwe Unreal Tournament stiekem nog steeds m-m-m-mogelijk.