De geschiedenis van videogames: Ralph Baer en de Magnavox Odyssey

We herpubliceren dit artikel uit 2010 ter nagedachtenis van Ralph Baer die dit weekend stierf op 92-jarige leeftijd. De man was minder gekend bij het grote publiek, maar heeft een grote rol gespeeld in het ontstaan van videogames in de jaren '60 en '70.

Het is een teken van de stijgende alomtegenwoordigheid van videogames dat we elk jaar nieuwe records breken. Elke nieuwe Halo, Grand Theft Auto of Modern Warfare breekt wel één of ander record, of het nu snelst verkopende game aller tijden is, game die al het meeste geld in het laatje opgebracht heeft of simpelweg grootste launch is. Het is ook veelzeggend dat elke nieuwe generatie er wel een console verschijnt die de bestaande grenzen verlegd. De PlayStation2 bereikte een voorheen ongekend publiek van zo'n 138 miljoen gamers (volgens cijfers uit september 2009), de Wii verbreedde dat publiek naar ouderen en vrouwen en Xbox360-gamers kopen een ongeziene hoeveelheid software per gebruiker. Videogames zijn nog nooit zo groot geweest.

We komen van ver. Het is alweer bijna vijftig jaar geleden (48 op het moment van schrijven om precies te zijn) dat de eerste videogame werd gemaakt en sindsdien is de wereld sterk veranderd. Omdat we van mening zijn dat je je geschiedenis moet kennen om een helder zicht te hebben op de toekomst, duiken we de komende maanden de archieven in en nemen we de sleutelmomenten van de videogame industrie onder de loep. Deze keer kijken we terug naar de periode 1967 tot 1972. In deze jaren werkte een man op de meest onwaarschijnlijke plek aan 's werelds eerste videogameconsole.

Dit artikel verscheen al eerder in deze reeks: Deel 1: Het onstaan van Spacewar, de eerste videogame.

Ralph Baer werd geboren in 1922 in Duitsland. Zijn jonge leven was een aaneenschakeling van toevalligheden en goede gokken wat hem uiteindelijk in de positie bracht om 's werelds eerste videogameconsole uit te vinden. Joods van afkomst was Duitsland niet meteen de meest liefhebbende omgeving om in op te groeien. Toen hij elf was, kwam Adolf Hitler aan de macht en drie jaar later werd hij van school geschopt vanwege zijn joodse afkomst. Op zijn zestiende nam zijn familie de slimme beslissing Duitsland te ontvluchten en te migreren naar de Verenigde Staten. Twee maanden later gebeurde Kristallnacht en een jaar later brak de tweede wereldoorlog uit.

Enkele jaren later ging Baer het Amerikaanse leger in en werd gestationeerd in het Verenigd Koninkrijk. Tijdens het afwachten van nadere orders vulde hij zijn tijd met het leren van algebra. Op een dag studeerde hij zolang in wat hij de 'engelse modder' noemt dat hij pneumonie opdeed en opgenomen moest worden in het ziekenhuis. Drie dagen later werd zijn regiment opgeroepen om mee te doen aan de invasie van Normandië. Algebra had hem gered van een vreselijk lot.

Na zijn ontslag uit het ziekenhuis keerde hij terug naar de VS waar hij zich inschreef voor een opleiding Television Engineering aan het American Television Institute of Technology in Chicago. Na het behalen van zijn diploma was hij werkzaam bij verschillende firma's en startte op een gegeven moment zelfs een eigen bedrijf op. Het was in 1955 dat hij twee aanboden kreeg. Eén daarvan kwam van televisiezender CBS maar toch nam hij het aanbod aan van de andere partij: Sanders Associates, een klein bedrijf gevestigd in New Hampshire dat geheime projecten ontwikkelde voor het Amerikaanse Ministerie van Defensie. Zijn enige reden voor deze keuze die niet alleen zijn levensloop zou beslissen maar ook een hele console-industrie zou doen ontstaan, was het feit dat Sanders Associates hem vijf toenmalige dollars per week meer wou betalen dan CBS.

Baer kreeg al snel een goede reputatie bij Sanders. Toen hij begon in 1955 had hij een team van 200 mensen dat hij in goede banen moest leiden. Vijf jaar later was dat al gevoelig uitgebreid naar vijfhonderd man. Wat Baer zo'n goede ingenieur maakte was het feit dat hij elke stap van het designproces uiterst gedetailleerd neerschreef en alles nauwkeurig archiveerde. Iets dat vaak van pas zou komen in de diverse rechtzaken die in de twintig jaar hierna gehouden zouden worden tussen concurrerende consolebouwers. In zijn jaren als ingenieur bij Sanders maakte Baer de overstap van vacuümbuizen naar transistors en microprocessors eigenhandig mee en kende zijn stiel als een echte vakman.

Het was augustus 1966. Ralph Baer zat in de East Side Bus Therminal in New York voor een zakentrip terwijl hij nadacht aan dingen die men nog zoal met een televisie zou kunnen doen anders dan het ontvangen van televisiezenders die hij vaak oninteressant vond. Hij bedacht het concept van games die je op de televisie zou kunnen spelen voor zo'n 19,95 dollars. Op dat moment had hij zich al opgewerkt tot divisiemanager in Sanders Associates en had hij een budget van 7 à 8 miljoen dollars dat hij relatief vrij kon spenderen naar eigen goedkeuren. Een paar mensen op een eigen project zetten was gemakkelijk gedaan.

De eerste man die Baer op het project zette was een man genaamd Bill Harrison. Harrison was een televisie-ingenieur die zichzelf het vak had aangeleerd door een televisie van Heath Kit in elkaar te steken en zijn weg kende op menig transistorcircuit. Zijn taak was om de designplannen die Ralph Baer schetste te implementeren. De eerste games die Ralph Baer ontwierp boden niet veel entertainment maar waren meer experimenten om beelden op het televisiescherm te krijgen. Zo was het eerste spel dat ze maakten gewoon een hendel die men heen en weer moest bewegen om de kleur op het scherm te veranderen van rood naar blauw.

Toen hij zijn uitvinding, een machine die hij de codenaam 'Brown Box' gaf, voor het eerst toonde aan zijn bazen vonden de meesten dat hij tijd en geld van het bedrijf verspilde. Zijn grote redding was echter een prototype voor een lightgun. Baer en Harrison hadden een spelletje gemaakt waarbij de speler op een vierkant op het scherm moest schieten met een speelgoedgeweer. Eén van zijn bazen vond het schieten zo leuk dat hij het project toch in leven hield.